Iedere maandag schuiven de muzikanten achter de lessenaar voor de wekelijkse repetitie. Week in week uit. Jaar in jaar uit. Alleen in de zomervakantie wordt een pauze van acht weken ingelast. Vraag je jezelf wel eens af met welk doel je iedere week samen muziek maakt? Waarom je speelt wat je speelt? Waarom de vereniging eigenlijk bestaat? Waarschijnlijk niet. 

Veel muziekverenigingen zijn opgericht in de vorige eeuw. Ze hebben hun wortels in een dorp of gemeenschap. Was je vader of moeder lid van de muziek, dan ging jij ook muziek maken. Drie generaties achter de lessenaar in één orkest was toen heel gewoon. Nu is dat een uitzondering, want de tijden zijn veranderd. De wereld waarin we leven is totaal anders dan toen de vereniging werd opgericht. Je kunt je afvragen, is er voor jouw muziekvereniging nog wel een plek in deze nieuwe tijd? Moet je je als club zorgen maken? Hoe kwetsbaar ben je? Staat je club in de overlevingsstand? Moeten we in beweging komen?

Feit: Minder leden – kleinere verenigingen
Nederland kent een traditioneel en rijk verenigingsleven; het ligt verankerd in onze samenleving. Lid zijn van een verenging is tegenwoordig niet meer vanzelfsprekend. De driejaarlijkse Verenigings Monitor van het Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst (LKCA) constateert dat tijdens de coronapandemie bij 36% van de verenigingen het aantal leden daalde. Maar bovenal steeg bij bijna geen enkele vereniging het aantal leden, terwijl in de jaren daarvoor een vijfde van de verenigingen een groei van het ledental kende. De verenigingen zijn ook kleiner geworden. Het gemiddeld aantal vaste leden daalde van 41 in 2018 naar 36 in 2021, een daling van 12%.

De coronapandemie beïnvloedde het ledenbestand, de financiën, de zichtbaarheid, het artistiek en aanvullend aanbod, waardoor op termijn de organisatiekracht van verenigingen kan verzwakken. 13% van de verenigingen is momenteel kwetsbaar en 34% is weinig krachtig. Uit de toekomstverwachtingen blijkt dat kwetsbare verenigingen veel vaker in de overlevingsstand staan. Het aandeel verenigingen dat het (zeer) waarschijnlijk acht dat ze over een jaar veel kleiner zijn ligt bij kwetsbare verenigingen met 27% aanzienlijk hoger dan bij zeer krachtige verenigingen (5%). 8% van de kwetsbare verenigingen gaat er van uit dat ze over een jaar niet meer bestaan.

Hoe overleef je?
Goede vraag. Hebben amateurorkesten en muziekverengingen nog wel een toekomst? Ja, natuurlijk! Alleen moeten ze zich wel aanpassen aan veranderende omstandigheden. De vraag is dus: wat is ons bestaansrecht, nu en naar de toekomst toe?

Waarom bestaan we? 
Allereerst moet voor iedereen duidelijk zijn waarom je er als muziekvereniging bent en waar je voor staat. Voor je leden, alsook voor je publiek. Ook wel interne en externe belanghebbenden genoemd. Het WAAROM is superbelangrijk, het bepaalt en verklaart waarom je iedere week met elkaar muziek maakt. Het is een strategische keuze. Vanuit het waarom kun je dan invulling gaan geven aan voor wie je het doet en met welk doel. Daarover meer in andere artikelen.

Voorbeeld
Niemand twijfelt aan Andre Rieu en zijn Johan Strauss orkest. Als muzikant weet je precies waar je aan begint als je in dit orkest gaat spelen en als publiek weet je wat je kunt verwachten bij een concert. Helder en voorspelbaar. 

Niet kiezen is verliezen
Bij het beantwoorden van de bovenstaande vraag is het ook goed om te kijken naar de statuten van de vereniging. Wat staat daarin? En in hoeverre is dat nog passend voor de huidige en de in de toekomst gewenste situatie. Wellicht hoef je alleen maar wat te herformuleren. Wellicht maak je volledig nieuwe keuzes. Dat is niet makkelijk en snel gedaan. Maar als je niet kiest, ga je op termijn verliezen.

De ervaring leert dat veel leden graag alle opties openhouden. We doet dit, dat ook , en …. Niet doen! Het schept verwarring. Hoe scherper je kunt formuleren waar je als verenging voor staat en gaat, hoe beter je daar invulling aan kunt geven. Zie jij Andre Rieu en zijn Johan Strauss orkest een hele avond vullen met muziek van Andre Hazes in de Johan Cruijff Arena in Amsterdam? Alle muzikanten in kleurrijke avondjurken en smokings achter de lessenaar? Nee, dus. 

Ter inspiratie
Simon Sinek heeft een inspirerende speech gehouden over WHY, HOW, WHAT tijdens een TED-bijeenkomst. Deze video is zeker de moeite waard om te kijken. https://www.youtube.com/watch?v=qp0HIF3SfI4

Lees in andere publicaties meer over de invloed van omgevingsfacturen op je vereniging. 

Met dank aan:
• Berend Rubingh | Back2Basics. De kracht van verenigen | ISNB 978.90.5472.412.1
• En andere (online) publicaties en artikelen over onderwerp