Er kunnen dingen zijn in je muziekvereniging waar je steeds tegenaan loopt. Hardnekkige patronen, grotere of kleine conflicten, initiatieven die telkens vastlopen en zo verder. Geen enkele oplossing lijkt te helpen en het stopt niet. 

Een negatieve stemming in de club, informatie wordt gedeeld, roddelen, rommelen en sjoemelen, afspraken worden niet nagekomen en zo verder. Dit gebeurt soms met opzet, maar veel vaker niet. Leden zijn zich niet bewust van hun gedrag, ze doen het echt niet expres. Al met al leidt dit gedoe wel tot afkeer, misverstanden en opgekropte verwijten. Met als gevolg: minachting, bemoeizucht en stil verzet. 

Een voorbeeld
De Commissie Bar regelt alles rondom de bar. Denk aan een rooster voor de bardiensten, de inkoop en verkoop, de keuken en zo verder. Het loopt niet in deze commissie, er is iedere keer wel wat. Het bestuur heeft met de gehele commissie aan tafel gezeten, alsook met de commissieleden individueel. Zaken zijn uitgesproken en nieuwe afspraken zijn gemaakt. Iedereen heeft zijn of haar zegje kunnen doen en belooft beterschap. Toch loopt het niet, het blijft rommelen in deze commissie. Waarom toch?

Veenbranden
Je zou kunnen veronderstellen dat leden redelijke mensen zijn die conflicten oplossen door te praten, een andere houding aan te nemen of zich er gewoon bij neerleggen. De ervaring leert dat dit slechts zelden gebeurt. Vroeg of laat komt het als een boemerang weet terug de club in. Je dacht dat het was opgelost en dan blijkt van niet. Het lijken wel veenbranden. Je blijft brandjes blussen.

Alles uit de kast
Veel besturen proberen van alles om deze ‘veenbranden’ met behulp van verhelderende gesprekken, betere communicatie of door links te laten liggen op te lossen. Het effect is vaak nul komma nul. Het lijkt wel of er iets ongrijpbaars is dat de club en de leden tegenhoudt, waardoor er onvrede blijft en/ of initiatieven vastlopen. De handrem staat op de club, de energie loopt eruit en het uiteindelijke plezier in samen muziek maken zakt weg.

Dynamieken
Daar is een reden voor. Bepaalde problemen kunnen nu eenmaal niet opgelost worden met een verhelderend gesprek of het presenteren van een nieuwe werkwijze op een Algemene Ledenvergadering (ALV). Deze acties zijn altijd gericht op het veranderen van het gedrag van het individu, of te wel het lid. Terwijl de problemen zijn ontstaan op een geheel ander niveau: Op het ‘systemisch’ niveau van de muziekvereniging als geheel. 

Eigen systemen
Wij mensen zijn sociale wezens en wij brengen een groot deel van ons leven door in verschillende groepen of systemen. Denk aan je eigen familie, school, vriendengroepen, werk en ook muziekverenigingen. Onze wereld is een groot systeem en wij maken daar deel van uit. Elk systeem volgt zijn eigen wetmatigheden die wij niet kunnen negeren of beheersen. Het enige wat we kunnen doen is ernaar kijken zonder oordeel of vooroordeel. Merkwaardig genoeg vormt het onder ogen zien en het aanvaarden van de werkelijkheid zoals die is, vaak het startpunt voor een duurzame en succesvolle verandering/ ontwikkeling. 

Eyeopeners
Je kunt op veel manieren naar je muziekvereniging kijken. Kijken vanuit systemisch perspectief is er daar één van. Het is misschien een beetje een eigenzinnige manier van kijken, maar wel een manier die je veel eyeopeners oplevert. 

Door middel van systemische opstellingen kunnen (verborgen) patronen van een familie, organisatie en dus ook een muziekvereniging zichtbaar gemaakt worden. Familiesystemen zijn anders dan organisatiesystemen. Het systeem van een verenging zit tussen een familiesysteem en een organisatiesysteem in. Soms ook in de knel. Daarom verdient dit systeem apart de aandacht. 

Wanneer is iets een patroon?
De wijsheid stelt dat iets dat één keer gebeurt een gebeurtenis of incident is. Iets dat twee keer gebeurt, noemt men toeval. Als iets zich tot driemaal toe herhaalt, is het een gewoonte of patroon. 

Terug naar de Commissie Bar
Er kleeft een nare geschiedenis aan deze commissie. In de jaren ‘90 was Gerard de coördinator van de Commissie Bar. Een joviale vent die in de 3e helft de stemming er goed in kon brengen. Tot in de kleine uurtjes was het feest. Ook had Gerard grijpgrage vingers. Hij roomde de kas af en nam geregeld een fles drank mee naar huis. Achteraf verklaarde dat waarom hij altijd alleen wilde afsluiten. 

Gerard werd betrapt door Geert. Ook een lid van de Commissie Bar. Geert belde hierover met de voorzitter. Die beloofde het af te handelen. Echter, er gebeurde niets, de voorzitter hield het onder de pet. Uit frustratie verliet Geert de commissie en uiteindelijk de vereniging. En zo kon Gerard lekker doorgaan. Totdat…, Gerard plotseling overleed. Er kwam een nieuwe coördinator voor de Commissie Bar. Alles kwam aan het licht en werd wederom gemeld aan de voorzitter. En weer… kon er gezocht worden naar een nieuwe coördinator voor de Commissie Bar. De geschiedenis herhaalde zich.

Inmiddels zijn we decennia verder. Intuïtief voelen de leden van de Commissie Bar aan dat er iets is gebeurd waar ze de vinger niet op kunnen leggen. Er zijn roddels, maar niemand weet er het fijne van. Iets met …

Verborgen patronen zichtbaar maken
Patronen zijn niet altijd zichtbaar en ze zijn ook niet altijd bewust aanwezig. Toch kunnen patronen hardnekkig zijn en al decennialang bestaan. Je verzetten tegen patronen is een goed recept om ze niet kwijt te raken. Wat helpt, is om de waarheid onder ogen te zien, en die te nemen zoals die is. Dit kan verbluffende inzichten opleveren die vaak van grote betekenis zijn. Wordt de oorzaak van een patroon binnen de muziekvereniging herkent en erkent, dan komt de oplossing vaak vanzelf. 

Gezonde en succesvolle club
Het lijkt te mooi om waar te zijn, de werkwijze van systemisch opstellen van muziekverenigingen als middel om al je problemen in de club op te lossen. Het doet op het eerste gezicht tamelijk vreemd aan. Voor veel mensen is het dan ook te zweverig. Uiteindelijk gaat het om het welzijn en continuïteit van je club en dan moet je soms het lef hebben om in het diepe te durven springen. 

Snelle oplossing
Wil je snel meer inzicht in de (systemische) dynamieken in je muziekvereniging, neem dan contact op met een trainer-coach gespecialiseerd in organisatieopstellingen. Daarnaast kun je zelf ook al aan de slag gaan met het onderzoeken van de dynamiek in je eigen club en de eerste stappen zetten naar een gezonde vereniging. Lees hiervoor andere artikelen over dit onderwerp in onze publicaties. 

Ter informatie
Grondlegger van opstellingen, ook wel systemisch werken genoemd, is de Duitse Bert Hellinger (1925-2019). Hij zag een familie als een systeem: grootouders, ouders, broers, zussen, kinderen – ook als ouder gescheiden zijn of overleden zijn – het gaat om de bloedband. Het systeem heeft een collectief geweten. Als iemand wordt buitengesloten, of als er een geheim is, of iemand staat op de verkeerde plek, dan heeft dat invloed op het hele systeem. Zo ontstaat er een disbalans. De bewezen (helende) kracht van familieopstellingen doet nu ook, met succes, zijn intrede in organisaties en verenigingen. 

Met dank aan:
• Els van Steijn | De Fontijn. Maak wijze keuzes | ISBN 978.90.831041.4.0
• Jan Jacob Stam | Vleugels voor Verandering | ISBN 978.9077290.156
• Marlies Holitzka en Elisabeth Remmert | Systemische Organisatieopstellingen. Conflicten oplossen op het werk | ISBN 90.76771.56.1
• En andere (online) publicaties en artikelen over onderwerp